Dit jaar vieren we 75 jaar vrijheid, we zijn dus op zoek met uw hulp naar oorlogsverhalen en foto’s van Wijthmen, Herfte en Zalné, hier een bijzonder verhaal over twee Canadese verkenners in ons buurtschap Zalné
Op vrijdag 13 april was het Régiment de la Chaudiére, een onderdeel van de derde Canadese infanteriedivisie de gemeentegrens van Zwollerkerspel overgestoken.
Op de middag van die dag trokken vanuit Heino deze Franstalige Canadezen naar Wijthmen, zo werd Wijthmen dus als eerste dorp van Zwollerkerspel bevrijd.
Op 14 april 1945 werd dit Le Régiment de la Chaudiére ingezet in het zuiden en oosten van Zwolle.
Om de exacte locatie van vijandelijke verdedigingen te achterhalen was het noodzakelijk – dit om zoveel mogelijk Nederlandse levens te redden – om verkenningen te verrichten.
Twee vrijwilligers melden zich voor deze verkenningen aan om de noodzakelijke informatie te vergaren.
Deze vrijwilligers waren de 26e jarige korporaal Willy Arsenault en de dan 24e jarige soldaat Leo Major.
Het verhaal over deze actie zoals Leo Major dit zich nog kon herinneren.
Major vertelt:
“Mijn regiment lag op ongeveer drie kilometer afstand van Zwolle. Op de dertiende april was er vroeg in de avond een bespreking.
Kolonel Gus Tachereau, die later mijn vriend is geworden, was daar met de brigadecommandant.
Ze vroegen twee vrijwilligers, die de buitenwijken van Zwolle zouden willen proberen te bereiken om daarna de stad in te gaan en van de bevolking zoveel mogelijk inlichtingen over de sterkte van de vijand te verkrijgen. Ze voegden eraan toe dat zij (die vrijwilligers) erg weinig kans hadden om terug te komen.
Gedurende de tijd dat de commandant sprak, keek hij mij strak aan. Toen ik zag dat niemand zich meldde zei ik: ‘Kolonel, u hebt me weer te pakken.’
Willy Arsenault, die een heel goede vriend van me was, kon me niet alleen laten gaan en ging als vrijwilliger met me mee.
Alle verkenners waren erg ongerust toen ze ons zagen gaan. Voor hen leek ‘t of we naar onze executie gingen.
Toen zei ik: ‘Maak je geen zorgen jongens, wij zullen die stad bevrijden.’ We begonnen onze tocht om half tien ‘s avonds, op de 13de april.
We zagen een voorpost naast de weg. We konden de Duitsers bij verrassing van achteren naderen, maar we waren erg ongerust
over de geluiden die onze machinepistolen zouden maken, omdat we kort daarop twee Duitsers snel in de richting van de stad zagen weglopen.
Om half elf bereikten we de laatste boerderij vóór de buitenwijken van Zwolle.
Daar ontmoetten we Hendrik en zijn vrouw (De familie Gerner),die zich in de kelder schuil hielden. Eerst waren ze erg bang voor ons.
Maar al gauw begrepen ze dat we geen Duitsers waren. Beiden waren de laatsten die mijn vriend in leven zagen.
Wij probeerden iets van hen te weten te komen in het Engels en in het Frans, en ook door middel van tekens, maar dat was zonder succes.
Ze waren ook erg zenuwachtig en bang, denk ik.
Bij het invallen van de nacht, juist toen we de boerderij wilden verlaten, zag ik hoe erg. Willy’s handen beefden. Dat was een teken van gevechtsmoeheid.
Ik zei tegen hem: ‘Als je je niet goed voelt, blijf dan hier en wacht op me, dan ga ik alleen de stad in.’
‘Doe dat niet’, zei hij, ‘we blijven tot het einde bij elkaar.’ Dat was het laatste wat hij zei.
Kort na elf uur stak ik de spoorlijn over en ging een eindje verder naast de weg liggen. Willy trachtte hetzelfde te doen, hij stak de spoorlijn ook over om zich bij mij te voegen, maar hij maakte een geluid met zijn granaten, waarop de Duitsers hem beschoten met een regen van vuur.
Door mijn ondervinding wist ik direct dat hij dood was.
Ik was erg kwaad op de Duitsers, maar ook op mijzelf omdat ik hem had meegenomen.
Ik heb nog altijd spijt van de fout die ik daar heb gemaakt.
Na een paar ogenblikken was ik de woede op degenen die verantwoordelijk waren voor zijn dood kwijt.
Ik ging terug naar Willy om zijn machinegeweer en zijn granaten te pakken.
Major ging om zijn opdracht te vervullen alleen verder om de aan hem opgedragen taak te voltooien. Hij trok naar Zwolle en zou ontdekken dat de bezetters de stad al verlaten hadden.
Die nacht hadden de Canadezen hun posities rondom de stad uitgebreid en versterkt.
Omdat Major dit tijdig aan zijn regimentscommandant kon berichten werd een aanval op de stad voorkomen, wat ongetwijfeld veel bloed zou zijn vergoten.
Major bracht later die ochtend het lichaam van Arsenault onder bij de familie van Gerner, waar versterkingen van zijn regiment het later ophaalden.
Korporaal Arsenault werd postuum bekroond met de Nederlandse Bronzen Leeuw, die op 14 april 1970 door koningin Wilhelmina aan zijn familie werd geschonken.
Het reden hiertoe luidt als volgt:
“Op 14 april 1945 werd Le Regiment de la Chaudiere ingezet op het zuiden en oosten van Zwolle, Nederland. Korporaal Arseneault toonde in de nacht van 14 op 15 april een hoge standaard van moed, plichtsbesef en uiterste dapperheid en betaalde het hoogste offer.
Om de exacte locatie van de vijandelijke verdedigingswerken te bepalen was het noodzakelijk om zoveel mogelijk Nederlandse levens te redden. Deze dappere onderofficier bood zich vrijwillig aan om met een andere soldaat [soldaat Leo Major] op verkenning te gaan. Vlakbij de stad werd een vijandelijke buitenpost gevonden, bemand door vier Duitsers. Deze dappere onderofficier, die zijn metgezel opdracht gaf om dekking te zoeken, laadde de positie alleen op en raakte daarbij dodelijk gewond, maar bleef vuren tot hij geen munitie meer had.
Hij doodde persoonlijk twee Duitsers en verwondde een andere voor hij stierf. De vijandelijke buitenpost werd verpletterd en zijn metgezel ging alleen verder om de taak af te maken.
De grootste dapperheid, persoonlijke moed en een hoge mate van plichtsbesef van korporaal Arseneault vormden een inspiratie voor iedereen en droegen bij aan de verovering van Zwolle in de ochtend van 15 april 1945, zonder een burgerslachtoffer”.
https://www.findagrave.com/memorial/14040378/welly-arsenault (overig fotomateriaal)
https://nl.wikipedia.org/wiki/Leo_Major
De bevrijding van Zwolle, een artikel over Leo Major vertaald met een vertaling door Wil Cornelissen.
De Canadese begraafplaats Holten.