Het ontstaan van de eerste scholen voor lager onderwijs in Wijthmen is een bijzondere geschiedenis. Een geschiedenis die velen van ons niet meer kennen. Want wie weet er nog iets van de enige openbare school die in Wijthmen is gesticht. Ook weten velen niets van een splitsing van de leerlingen in een protestant en een katholiek deel in de twintiger jaren. Hierdoor werd de eerste school in Wijthmen haar bestaansrecht ontnomen. Hoe kwam dit eigenlijk? Wat we wel weer weten is dat er een protestant christelijke school gevestigd werd aan de Heinoseweg en een katholieke school aan de Erfgenamenweg, nu Valkenbergweg geheten. We vertellen u hier deze geschiedenis tot de stichting van de katholieke school aan de Erfgenamenweg.

De eerste vermelding van lager onderwijs in Wijthmen komen we tegen in de 18^e eeuw.
Uit een volkstelling van 1795 waarbij de naam Hendrik Brinkert is vermeld blijkt dat Wijthmen in circa 1740 de beschikking had over een eigen lagere school.
Deze school was net als een drietal andere ‘bijscholen’ in het kerspel in het leven geroepen voor leerlingen die te ver van Zwolle woonden.

Maar hoe zag zo’n school er in de 18e en 19e eeuw uit?

De onderwijzers – aangesproken als ‘meesters’- gaven les aan kinderen van alle leeftijden door elkaar heen in vaak hetzelfde overvolle leslokaal. Ze ontvingen hier hoofdelijk onderwijs, ieder kind kreeg een opdracht van de meester. Twee keer per dag moest de leerling bij de lessenaar van de meester komen voor een overhoring of aanwijzing en vervolgens werd een nieuwe taak gegeven. De kinderen kregen les in lezen en schrijven en in sommige gevallen rekenen als tenminste de ouders daar voor wilden betalen.

Kortom, op de lage scholen was het vaak letterlijk een rommeltje. Leerlingen van verschillende leeftijden zaten in een groot, meestal erg smerig schoollokaal bij elkaar. Vroeger werden er geen speciale gebouwen neergezet om een school te huisvesten. Een leegstaande schuur, een kamer of een ander zelfde soort  onderkomen vond men goed genoeg om les te geven. Verlichting en verwarming ontbraken op veel scholen. Een aantal schoollokalen werd ‘s winters door een open vuur verwarmd, hetgeen de gezondheid van de leerlingen niet altijd ten goede kwam. In 1878 kwam er een wet die eisen ging stellen aan gebouwen, materialen en leerkrachten.

De eerste schoolmeester was vermoedelijk Wessel Hagedoorn, die in mei 1742 vanuit Zwolle in Wijthmen kwam wonen. De schoolmeester werd benoemd door het Markebestuur. Een ‘echt’ schoolgebouw was er in de 18e eeuw nog niet in het buurschap. De lessen werden waarschijnlijk gegeven in een boerenschuur

In 1818 word er op de hoek van de huidige Erfgenamenweg en de Kroesenallee het eerste echte schoolgebouw van Wijthmen gebouwd, het betreft hier een openbare school zoals dat in deze tijd gebruikelijk was omdat dit onderwijs alleen door de overheid gefinancierd werd.

Hoe dit bouwwerk er uitzag daarvan is door de overlevering niets tot ons gekomen. Maar er zit toch wel enige structuur in de onderwijsontwikkeling in Wijthmen, want ruim 50 jaar later in 1867 is er de aanbesteding door het  gemeentebestuur van Zwollerkerspel met het doel het vergroten van het bestaande schoolgebouw.

Een kleine 20 jaar later is er op 17 maart 1882 wederom een aanbesteding met weer als doel het verbouwen en vergroten van deze school met onderwijswoning, F. Schippers uit Genemuiden zal de klus klaren voor 5797 gulden.

In de eerste helft van 1889 moet het onderwijs in Wijthmen een zware slag incasseren, het schoolgebouw brand om één of andere reden af, er is vanaf dat moment een nieuw klaslokaal en een onderwijzers woning nodig. Burgemeesters en Wethouders van Zwollerkerspel komen de noodlottige school tegemoet door het in huur nemen van een lokaal van de heer Eindhoven, zodat de lessen maandag 27 mei van datzelfde jaar weer een aanvang kunnen nemen. In juni van het zelfde jaar meld de krant de aanbesteding voor de opbouw van een school en onderwijzer woning te Wijthmen.

De school die dan gebouwd gaat worden is de school die tot begin jaren 60 op de zandrug tussen de Wijthmeneres en de Strampes  aan de Kroesenallee.

Vanaf de 19^e eeuw komen we meerdere namen tegen van onderwijzers van deze openbare school in Wijthmen. Zo is er het bedanken van Hendrik Brinker als onderwijzer in 1817, de aanstelling van de heer A. Westerhof uit de gemeente Hoogeveen als hoofd der school in 1902, het eervol ontslag van hem in 1907.

Op 6 oktober 1909 vergaderd de gemeenteraad over een voorstel van B. en W. om goedkeuring te verlenen aan hun besluit van 17 Sept. jl., strekkende tot het kopen van grond van G. Diepman te Wijthmen, tegen den prijs van f 1000,=  de H.A., teneinde de speelplaats bij de openbare school te Wijthmen te kunnen vergroten, dat door de voorzitter uitvoerig werd toegelicht.

De school is gebouwd op een veel te klein stuk grond, en de speelplaats is veel te klein.

Nu kan dit terrein uitgebreid worden voor f 186,= dit is zeer goedkoop, en de uitbreiding is nodig, zo zelfs, dat tot nu het hoofd der school reeds voor eigen rekening wat land gehuurd heeft voor een speelplaats. De heer Melenhorst meent, dat de grond veel te duur is, en de speelplaats groot genoeg.

De mensen vinden die uitbreiding ook niet nodig, ze zeggen: „Wat doen we d’r mee?”

De heer Melenhorst betoogt nog eens, dat de uitbreiding  niet nodig is, omdat de kinderen ruimte genoeg hebben om te spelen. En de grond is veel te duur, terwijl de toekomst van de school ook niet zo schitterend is. De Voorzitter bestrijdt de mening, dat de ruimte groot genoeg is. De speelplaats is 15 x 25 m2 en er zijn 78 kinderen. Dat de grond te duur zou zijn — ze kost 10 cent de m2, en dat is zeer zeker niet te veel.

Het voorstel, hierna in stemming gebracht, wordt aangenomen met op drie na algemene stemmen.

Het betreft hier het gedeelte wat nu het speelveldje is met grond van de woningen aan de Veldhoekweg, zie bovenstaande tekening.

Dan zet zich een ontwikkeling in dat mensen van protestante en katholieke huize zelf een school willen stichten op basis van hun geloofsovertuigingen.

Maar hierin lagen problemen van vooral financiële aard omdat de overheid alleen onderwijs financierde – zoals we eerder zagen – van openbare scholen en niet van bijzondere scholen zoals in Wijthmen de Christelijke scholen. Na een zware en bittere schoolstrijd waaraan in 1917 via een Grondwetwijziging een einde kwam. In deze wet werd vastgelegd dat het bijzondere onderwijs op gelijke voet recht had op financiële steun van de overheid zoals het openbare onderwijs dit genoot.

Deze  wet legt de weg open om in Wijthmen zelf een protestante of katholieke school te stichten.

Vanuit protestante christelijke zijde was er de eerste kleine stap, de oprichting van een zondagschool ten huize van de familie Kok word op zondag 11 juli 1909 gezet.  Ds. F. J. Krop van Zwolle opent hier de eerste Zondagschool in Wijthmen. Vanaf volgende week 18 juli 1909 zal deze school gehouden worden ten huize van den heer M. Lindeboom en staat onder leiding van de vereniging „Inwendige Zending” te Zwolle.

Begin januari 1911 zijn er plannen om tot de bouw van een Christelijke school te komen door samenwerking met andere buurtschappen. Een schoolvereniging ziet dan al het levenslicht met een 60 tal leden. De statuten zijn dan al goedgekeurd. De plaats voor een terrein en onderwijswoning zijn dan nog niet bekend. Ruim 10 jaar later is er het vervolg op 1 maart 1922. Vijf jaar nadat de Grondwetwijziging van 1917 de weg vrij maakte voor deze vorm van onderwijs is er de eerste steenlegging van de Christelijke school aan de Heinoseweg.

Deze plechtigheid wordt waargenomen door Ds.Visser. Als eerste hoofd der school is gekozen voor dhr. J. K. Tijnstra die per 1 juni in functie treed.
Evenzo is tot onderwijzeres in nuttige handwerken benoemd mej. J. Schuiling. De school lijkt nu helemaal op orde voor het geven van lager onderwijs.

De één z’n dood is de ander z’n brood zegt men wel eens. De katholieke kinderen – die net als de protestante kinderen-  deze school vroeger bezochten gingen zoals we zagen ter school in het nabij gelegen Hoonhorst. Voor deze kinderen uit Herfte en Wijthmen was dit nog een hele afstand (sommige ouders kregen een tegemoetkoming uit de gemeentekas omdat de afstand tussen huis en school meer dan 4 km bedroeg). Vanaf de opheffing van de openbare school tracht men deze school beschikbaar te krijgen voor deze kinderen. In oktober is al bekend dat er 40 kinderen zijn opgegeven, dit zijn leerlingen uit Hoonhorst woonachtig in Herfte en Wijthmen, maar ook kinderen uit Herfte die scholen in Zwolle bezoeken.

In de raadsvergadering in november 1931 verlenen Burgemeester er Wethouders hun medewerking aan het R.K. Kerkbestuur van de parochie van den H. Cyriacus, gevestigd te Hoonhorst, gemeente Dalfsen, tot het stichten vaneen bijzondere lagere school te Wijthmen. Voor de parochie in Hoonhorst betekent dit dat zij een tweede R.K. school bezitten. De bij de school behorende ambtswoning is overgegaan in eigendom van het R.K. Schoolbestuur. Op 16 augustus 1932 krijgt deze Wijthmense school een katholieke signatuur en word ingezegend door pastoor Simons uit Hoonhorst.

Tot hoofd van de school wordt benoemd  A. Bisschop, onderwijzer te Zwolle en tot onderwijzeres J. Tutert. Het aantal leerlingen bedraagt dan 48, waarvan er 25 uit Hoonhorst kwamen. (de school in Hoonhorst had voor de splitsing ongeveer 130 leerlingen)

Hierna kreeg de burgemeester het woord. Hij toonde met herinneringen uit zijn eigen schooljaren aan, welk een grote indruk die tijd op het kind kan maken. Ook hij feliciteerde het hoofd der school en herdacht het vele werk, dat deze in het onderwijs en ook daarbuiten heeft gepresteerd. De verdere middag werd verzorgd door de schoolkinderen, die enige leuke voordrachtjes ingestudeerd hadden, die zeer in de smaak vielen. Aan het einde van deze parochiemiddag sprak de heer Bisschop een dankwoord tot de ouders, de onderwijzeressen en de ganse parochie.

1740
Ongeveer vanaf dit jaar had Wijthmen een eigen lagere school.

1806
De onderwijswet van 1806 regelt tot 1857 het openbare lager onderwijs, er is dan door leraren verplicht klassikaal les te geven. Het onderwijs had de bedoeling zowel de maatschappelijke als de christelijke deugden te onderwijzen. De onderwijzers moeten bevoegd zijn tot onderwijzen waarin zij examens moesten afleggen om dit aan te tonen. Ouders werden verplicht schoolgeld te gaan betalen, wel werd er nog steeds onderscheid gemaakt tussen openbaar onderwijs en bijzonder onderwijs. Er was een landelijke inspectie die toezicht op naleving van deze wet.

1811
Bouw van de (laatste) openbare school in Wijthmen.

1820
Als één van de eerste landen verbied Nederland lijfstraffen op school, niet iedereen vond dit een juiste beslissing want de tegenstanders vonden strenge tucht een middel om een kind te disciplineren.

1843
Het bouwen van een kamer aan de onderwijzerswoning, alsmede enige reparaties aan de woning en aan de school.

1848
Vrijheid van onderwijs in de grondwet.

1857
De onderwijswet van 1857 treed in werking, die een einde poogde te maken aan de schoolstrijd tussen de voorstanders van openbaar en bijzonder onderwijs, die was ontstaan door de Onderwijswet van 1806. In deze wet wordt geregeld dat uitsluitend het openbaar onderwijs wordt gesubsidieerd. Het onderwijs op openbare scholen dient toegankelijk te zijn voor kinderen van elke godsdienstige gezindheid en het onderwijs dient neutraal te zijn.

In deze wet wordt voor het eerst in Nederland voorgeschreven in welke vakken lager onderwijs dient te worden gegeven.

1867
Het onderwijs krijgt een uitbreiding.

Er bestonden destijds vier soorten scholen: de Armenschool, de Herhalingsschool, de Tweede Burgerschool voor vooral middenstandskinderen en de Eerste Burgerschool voor de beter gesitueerden. Buiten de Herhalingsschool waren ze voor jongens en meisjes, die wel gescheiden van elkaar zaten.

1874
Invoering van het kinderwetje van Van Houten, dat verbood kinderen tot 12 jaar in fabrieken te werken.

1878

De wet van 1857 word aangepast,

1882
Aanbesteding voor een opknapbeurt van de openbare school, de kosten bedragen 5797 gulden.

1889
Er is een tijdelijke behoefte aan een schoollokaal en onderwijzers woning, nu de school te Wijthmen is afgebrand, is door B. en W., naar de voorzitter meedeelde, tegemoet gekomen door het in huur nemen van een lokaliteit van den heer Eindhoven, zodat de lessen a.s. Woensdag voortgang kunnen hebben. (krant 27 mei 1889)

In mei is de begroting goedgekeurd voor de bouw van een nieuwe school tot een som van 6996 gulden, in juni meld de krant de aanbesteding voor de opbouw van een school en onderwijzer woning te Wijthmen.

1900
De eerste leerplichtwet in Nederland werd aangenomen in 1900 en trad in werking op 1 januari 1901. Deze wet verplichtte kinderen van 5 tot 12 jaar tot het volgen van onderwijs. De leerplicht startte dus bij de aanvang van het schooljaar nadat de kinderen ten volle 5 jaar geworden zijn. Voor sommige kinderen werden uitzonderingen gemaakt, zoals voor boerenkinderen tijdens de oogsttijd. Dochters mochten ook thuisblijven om het gezin te verzorgen. De leerplichtwet van werd met 50-49 stemmen aangenomen, doordat een tegenstander (Francis David Schimmelpenninck) van zijn paard was gevallen en daardoor niet kon stemmen. Het paard is verstandiger dan zijn meester zeiden voorstanders van de leerplichtwet. Tegelijk lieten de liberalen het doodzieke Kamerlid Jacob Johan van Kerkwijk (1830-1901), die vóór zou stemmen, met een rijtuig naar Den Haag brengen. Vooral onder de christelijke partijen was verzet, omdat zij het bestaansrecht van christelijke scholen bij wet geregeld wilden hebben, dit gebeurde pas bij de Grondwetswijziging van 1917

1909
Aankoop van een stuk grond van dhr. Diepman voor 186 gulden voor uitbreiding van het bestaande speelveld.

1914-1918
De eerste wereldoorlog vind plaats, Nederland is neutraal. Wat de invloed hiervan op Herfte-Wijthmen is niet duidelijk.

1917
Bij de Grondwetwijziging van dat jaar wordt vastgelegd dat het bijzonder onderwijs op gelijke voet recht heeft op financiële steun van de overheid als het openbaar onderwijs. Dit beëindigde de bittere Schoolstrijd.

1922
1^e steenlegging van de Christelijke lagere school aan de Heinoseweg en benoeming hoofd der school dhr. J. Kleinstra uit Reitsum (Fr,) Ook in Hoonhorst komt dat jaar de katholieke lagere school gereed.

1923
De kinderen van katholiek Wijthmen gaan dan onderwijs volgen in Hoonhorst.

1931

Besluit van de gemeenteraad de openbare school per 1 april 1931 op te heffen.

1932
Op 16 augustus 1923 krijgt de voormalige openbare school een katholieke signatuur. De kinderen van katholiek Wijthmen gaan hier in hun eigen woonplaats onderwijs volgen.

1944

In oktober 1944 word de school door Duitse militairen gevorderd en worden er militairen in gehuisvest.

1952
atholieke school bestaat 25 jaar, ook Aloysius Bischop (1904-1971) viert zijn 25^e jarig jubileum.

1963
De leerlingen van de school aan de Kroesenallee betrekken op 19 november de nieuwe school aan de Erfgenamenweg, later de Valkenbergweg.

1742-????      -Wessel Hagedoorn.

????-1824      -Onderwijzer W. Punt.

1871-????      – Hulponderwijzer S. Berghuis.

1881-????      – Mej. W.M. Rentink onderwijzeres handwerken

1882-????      – Onderwijzer A.J. Gelder.

1883- ????     -Mej. D. Tent.

1883-1902      -Dhr. W. Lubbers.

1885-????      – Onderwijzeres G.J. Rondeel

1890-????      – Onderwijzeres mej, G.W. Fikkert.

????-1899      – Hoofd der school de heer W. Lubbers.

1898-????      – Hoofd der school de heer L. de Ruiter.

1902-1907      – A. Westerhof.

1907-1911      – Hoofd der school dhr. A. Feberwee.

1911-????      – W. Bokkers, L. de Boer en J. C. Kettenburg (mogelijke hoofden der school  gekozen uit vacature)

1914-1931      – Roelof Vennik (opheffing openbare school Wijthmen)

1932-1963      -Hoofd der school Aloysius Bisschop* , ook mevr. Bisschop neemt in deze tijd de lessen waar.  (Voordien onderwijzer aan de Aloysiusschool in Zwolle.)

*Bisschop verhuisde later mee als hoofd der school naar de school aan de Erfgenamenweg, nu Valkenbergweg.

1923- ±1935   -Juffrouw Tuitert (12 ½ jaar)

1927-1928      -Onderwijzeres nuttige handwerken mej. Mussenhage

1928-1928      -Tijdelijke onderwijzeres nuttige handwerken mej. E.G. Vennik

1944(?)-1950 -Juffrouw van Kessel. (verbleef 6 jaar)

1951-1958      -Juffrouw ten Berge.

±1960             -Herman Dinkelberg onderwijzer aan de St. Jozefschool, hij verhuisde als onderwijzer mee naar de school aan de Erfgenamenweg, nu Valkenbergweg.

1801
De Schoolwet van Van der Palm bracht vanaf 1801 het onderwijs in Nederland binnen de invloedssfeer van het landsbestuur. Naar beginselen van de Verlichting werd klassikaal niet-leerstellig onderwijs onder toezicht van schoolopzieners de norm. De opvoeding naar christelijke deugden was als tweede doelstelling op den duur niet houdbaar, en in een langdurige schoolstrijd viel het nationaal onderwijs uiteen in een neutraal openbaar onderwijs en het bijzonder onderwijs van protestanten en katholieken. De verschillende fasen in dit proces werden neergelegd in de schoolwetten van 1857, 1878, 1890 en 1920.

1824
Door het vertrek van onderwijzer W. Punt in Wijthmen is een vacature vacant geworden. Sollicitanten  moeten een acte overleggen van tenminste de vierde rang, van goed zedelijk gedrag zijn en hun bedrevenheid hebben in het geven van klassikaal onderwijs. De aanmelding geschied bij de Schout van Zwollerkerspel. De voordelen van de post zijn Lands traktement van 50 gulden en het schoolgeld van70 a 80 kinderen.

1870
Begin februari: De openbare school is opzoek naar een hulponderwijzer, de jaarwedde bedraagt 250 gulden, in juli en oktober is er wederom deze advertentie.

1871
In december benoemd tot hulponderwijzer de heer S. Berghuis.

1872
In december is er wederom een vacature voor hulponderwijzer, de jaarwedde is 350 euro.

1873
In juni is er wederom of nog steeds een vacature voor hulponderwijzer, de jaarwedde is 350 euro.

1875
In maart is er een vacature voor hulponderwijzer, de jaarwedde is 450 euro met een jaarlijkse gratificatie van 50 euro.

1876
In november is er een vacature voor hulponderwijzer, de jaarwedde is 450 euro met een jaarlijkse gratificatie van 50 euro.

1877
In maart is er een vacature voor hoofdonderwijzer en hulponderwijzer, de jaarwedde is 600 gulden, er is aan de school geen vrijde kamer beschikbaar, voor de hulponderwijzer geld een jaarwedde 450 euro met een jaarlijkse gratificatie van 50 euro.

1878
Om juni is de vacature van hulponderwijzer nog steeds vacant. Er zijn voordrachten voor onderwijzer in Wijthmen de heer H. Kedde uit Deventer, L. Loggers uit Kampen en J. Leijerweerd uit Hellendoorn.

1881
Benoemd tot onderwijzeres handwerken mejuffrouw W.M. Rentink uit Zwolle, zij verzorgt ook dit onderwijs in Schelle en Berkum. Er is eind december nog een vacature voor onderwijzer, de jaarwedde bedraagt 550 gulden.

1882
Benoemd in februari tot onderwijzer de heer A.J. van Gelder uit Schelluinen, in maart bedankt hij voor deze job omdat hij een betrekking buiten het onderwijs heeft gekregen.

1883
Benoeming in april tot onderwijzeres mejuffrouw D. Tent te Zwolle en in november tot onderwijzer de heer W. Lubbers  benoeming in Wijthmen. Onderwijzer J. Aarssen verhuist van Wijthmen naar Berkum, W. Lubbers benoeming in Wijthmen.

1885
In november op verzoek als onderwijzeres overgeplaatst naar Westenholte mejuffrouw D. Tent, in december is er de benoeming van G.J. Rondeel uit Kampen tot onderwijzeres.

1890
Op de openbare school word door de gemeente een onderwijzeres gezocht voor een jaarwedde van 400 gulden, benoeming volgt in februari van mej. G.W. Fikkert te Almelo, nummer één der voordracht.

1891
Op de school te Wijthmen, gemeente Zwollerkerspel wordt per 1 oktober een onderwijzers gezocht voor een jaarwedde van 400 gulden, eind september vind er een herhaalde oproep plaats. Half oktober is er weer een oproep, de jaarwedde is gestegen tot 450 gulden.

1898

Op de voordracht voor hoofd der school te Wijthmen, gem. Zwollerkerspel zijn in alfabetische volgorde geplaatst de heer. S. Gorter te Lenthe, gem. Dalfsen, P. Petten te Blankenham en L. de Ruiter te Zwolle. Op krant van1 september meld de benoeming van L. de Ruiter

1899
Per koninklijk besluit wordt het hoofd der openbare lagere school de heer W. Lubbers te Wijthmen pensioen verleent, de hoogte van het pensioen is 567 gulden.

1900

Ter voldoening aan art. 22 der leerplichtwet, wordt besloten het aantal leden der commissie tot wering van schoolverzuim te bepalen op vijf en als zodanig te benoemen de hoofden der scholen J. Koster en J. Olsman, de landbouwers A. Middag te Harculo, G. Reuvekamp te Haerst en G. I. Leemkuil te Wijthmen.

1902
Benoemd: tot hoofd der school te Wijthmen A. Westerhof, te Beilen, dit na een gehouden proefles onder vier personen. Er hadden zich 15 sollicitanten aangemeld.

1907
De heer A. Feberwee, hoofd der school te Genne, heeft aan de Raad van Zwollerkerspel overplaatsing verzocht naar de vacant wordende school te Wijthmen.

1909
De in het Nederlandsch Onderwijzersgenootschap gehouden stemming voor de verkiezing van een lid van het hoofdbestuur (district Drenthe en Overijssel) had tot uitslag dat gekozen werd de heer A. Feberwee te Wijthmen bij Zwolle met 973 stemmen tegen 486 stemmen op den heer M. K. de Jong.. Tot lid der weerstandscommissie werd gekozen de heer C. M. Soeters te Amsterdam.
In december wordt voor de tweede maal behandeld een schrijven van het hoofd der school te Wijthmen om aan de scholen van 60—90 leerlingen een derde leerkracht te willen aanstellen. Met 9 tegen 1 stem wordt besloten daartoe niet over te gaan, daar de kosten hieraan verbonden het treffen van een nieuwe belasting of een verhoging van de bestaande belasting  met f 1800 a f 2000 nodig zal maken.

1910
Het hoofdbestuur van het Nederlandsch Onderwijzers Genoodschap is nu samengesteld met het lid A. Feberwee.

1911
Er ontstaan plannen om tot de bouw van een Christelijke school te komen, een schoolvereniging met een 60 tal leden is reeds opgericht. Leden der Herv. en Ger. Kerk, die even sterk in het bestuur vertegenwoordigd zijn, werken er broederlijk samen.
Wegens vertrek naar Amsterdam werd aan den heer A. Feberwee, op diens verzoek, met ingang van 1 December e.k. eervol ontslag verleend als hoofd der school te Wijthmen.
25 Oct. De voordracht van hoofd der school te Wijthmen (vacature den heer A. Feberwee) is opgemaakt als volgt: W. Bokkers, L. de Boer en J. C. Kettenburg,

1912
5 April. Dinsdag  jl. had in de openbare lagere school te Wijthmen ten overstaan van den plaats vervangende rijkslandbouw leraar de heer Morrema, de openbare eindles plaats van de in die school gehouden landbouwwintercursus. Na een mondeling examen van ongeveer 1 1/2  uur kon de heer Morrema aan alle leerlingen een diploma uitreiken als bewijs, dat zij het onderwijs met vrucht hebben gevolgd. Van de 20 leerlingen, waarmede de cursus in 1910 aanving, verwierven  er 15 leerlingen een diploma, 2 vertrokken, terwijl er zich 3 zich terugtrokken. De commissie stelt zich voor pogingen aan te wenden om wederom een nieuwen cursus in het leven te roepen.

1913
De hoofden der scholen te ’s Heerenbroek en Wijthmen hadden verzocht om overplaatsing in gelijke betrekking naar Ittersum. Besloten werd het verzoek van den heer Rietman, hoofd der school te ’s Heerenbroek, in te willigen, daar deze langer in dienst der gemeente is werkzaam geweest.

21 Aug. Gisteren werd hier door de schooljeugd feest gevierd, een feest, dat in alle opzichten geslaagd mag heten. Een lange rij van met bloemen en groen versierde wagens voerde het vrolijke volkje van hier door Zwolle naar de bekende uitspanning van Thijssen, waar het zich dadelijk in zweef- en draaimolen, op schommel en wip uitstekend vermaakte. Verschillende spelletjes werden uitgevoerd en meer dan eens weerklonk een schaterend gelach, als b.v. een al te driftige zakkenloper voorover in het zand buitelde. Door flinke bijdragen daartoe in staat gesteld, kon de feestcommissie met milde hand allerlei versnaperingen uitdelen, die hun weg wel vonden naar de gretige mondjes. . Het aanbod van den heer Thijssen, om de feestvierende eens door het Engelsche werk naar het Katerveer te leiden, werd dankbaar aanvaard. Nadat men daarna zich nog enigen tijd in den tuin had vermaakt en de inwendige mens nog eens was versterkt, werd andermaal ingestegen en onder gezang en gejuich werd de terugtocht aanvaard naar de school, waar elk der leerlingen nog een aardig prijsje en een versnapering kreeg. Met blijde gezichten trokken ze toen huiswaarts. Een woord van dank aan allen, die de commissie in staat stelden zulk een feest te organiseren, is hier op zijn plaats. 20 Augustus zal bij de schooljeugd van Wijthmen ongetwijfeld nog lang in herinnering blijven.

1914
Benoemd: tot hoofd der school te Wijthmen (gem. Zwollerkerspel) S. H. Vennik, schoolhoofd te Blankenham.

Heden vergaderde de raad dezer gemeente. Aanwezig alle leden. Aan den heer R. Vennik, hoofd der school in de Kerkbuurt, wordt op zijn verzoek met algemene stemmen eervol ontslag uit zijn betrekking verleend, wegens zijn benoeming als zodanig te Wijthmen. Benoeming augustus 1914

1916
11 Jan. Zaterdagavond jl. had in de openbare school. de eindles plaats van den cursus „Kennis van het paard”. Niet alleen de 15 deelnemers, maar ook vele belangstellenden waren opgekomen. De leraar, dr. E. Berger, had tot onderwerp het laatste punt van ’t programma, nl.: „Koopvernietigende gebreken en ! vee-arbitrage.” Na het eindigen der les bracht dr. Berger dank aan het gemeentebestuur van Zwollerkerspel voor het gratis beschikbaar stellen van een verwarmd en verlicht lokaal, terwijl tevens een woord van hulde werd gebracht aan het commissielid Bekendam, voor diens moeite bij ’t tot stand komen van den cursus. Daarna werd door den heer Vennik namens de commissie van toezicht en deelnemers een woord van dank gebracht aan den heer dr. Berger voor het genoten onderwijs en tevens werd door. hem is hoop uitgesproken, dat in het volgende jaar dr. Berger bereid zou zijn een cursus te geven in „Kennis van het rund.” Reeds hadden zich daarvoor 6 deelnemers aangemeld; wel een bewijs, dat het onderwijs in den smaak was gevallen.

20 okt. In behandeling een voorstel van B. en W. tot wijziging van ’t raadsbesluit van 22 Mei jl., waarbij aan R. Vennik, hoofd der school te Wijthmen, tot wederopzegging, met ingang van 1 Juli 1916, een jaarlijkse toelage van f 100 wordt verleend voor het bezit der akte landbouwkunde lager onderwijs. Bij de verlening van de toelage is er de bepaling bijgevoegd „tot wederopzeggens toe”. Hiertegen heeft de schoolcommissie bezwaar gemaakt. B. en W. stellen voor die toelage vast te verlenen, mits de heer Vennik zich zonder toestemming van B. en W. niet beschikbaar stelt voor het geven van landbouwonderwijs buiten de gemeente. Dit voorstel werd aangenomen. Het hoofd der school te Wijthmen had een verzoek ingediend tot wijziging van het herhalings onderwijs aldaar, in verband met zijn drukke werkzaamheden ten gevolge van het geven van landbouwonderwijs De heer Wolff wilde gaarne hem een tijd vervangen. Bijzondere kosten brengt dit voor de gemeente niet mee.

1919
Zaterdagavond werd te Wijthmen de eindles van den landbouwwintercursus gehouden. Tegenwoordig waren de heren D. Stieltjes. landbouwleraar te Meppel, A. W. Peel, secr. P. O. Boerenbond en enige belangstellenden. De leerlingen W. J. Rouweler en L. G. J. Veldhuis ontvingen een diploma met ..zeer veel vrucht” en G. J. Brinkman, G. J. Eugberts, A. J. Hoekenwever, A. Jansen Holleboom, A. Klumper, G. Korbeld, A. Overmars en, H. Overmars met „veel vrucht” en A. Kappert, J. Norp, G. Nijkamp. J Reimert en J. Roessink met „vrucht”. Uit naam der leerlingen werd door den heer W. J. Rouweler aan de leraar van den cursus, den heer R. Vennink, een mooi cadeau aangeboden.

1920
In de raadsvergadering Zwollerkerspel wordt de heer Wolff verder aangewezen voor het geven van herhalingsonderwijs aan de school te Wijthmen,  ter assistentie van het hoofd van die school dhr. Vennik die leider is van een landbouwcursus.

1922
In de raadsvergadering vraagt de Boeren- en Tuinders bond voor een subsidie voor het geven van 3 cursussen voor landbouwers van Zwolle en Zwollerkerspel. De kosten bedragen totaal 75 gulden. Dit verzoek wordt niet ingewilligd onder anderen door de vrees voor meer aanvragen. Er word verwezen door de heer Dunnewind naar de bestaande cursus te Wijthmen.

1924
In de raadsvergadering van Zwollerkerspel komt het verzoek binnen om de kinderen die de R.K. school te Hoonhorst, gem. Dalfsen, bezoeken, om vergoeding van kosten in het vervoer dier kinderen, Van enkele kinderen kunnen do vervoerkosten niet vergoed worden, daar do afstand van hun woning tot de school minder dan 4 K.M. bedraagt.

1925
De raadsvergadering stelt voor Wijthmen een subsidie toe te kennen van 51,50 gulden voor de wintercursus.

Volgens voorstel van B. en W. wordt een regeling getroffen met de gemeente Heino, aangaande toelating van kinderen uit deze gemeente op de o.l. school en van kinderen uit Heino op de o.l. scholen te Windesheim en Wijthmen. Ten einde uniformiteit in de leerplannen der o.l. scholen te krijgen wat betreft het handwerkonderwijs wordt het aantal lesuren te Berkum van 5 op 4 en te Wijthmen van 4 op 3 gebracht. De handwerk-onderwijzeres mej. Biegen zou hierdoor 2 uur minder les geven, wat haar f 200 salaris scheelt. Om dit te voorkomen stellen B. en W. voor haar deze twee lesuren met ingang van 1 April in Windesheim te doen geven, wat het onderwijs aldaar niet anders dan ten goede kan komen. Z.h.s. wordt tot de wijziging van het lesrooster te Berkum en Wijthmen besloten en met algemene stemmen mej. Biegen tot onderwijzeres in handwerken te Windesheim benoemd.

1927
Aan de openbare lagere scholen te Windesheim, Wijthmen en Berkum worden tot onderwijzeressen in de nuttige handwerken benoemd resp. mej. Snoek, mej. Mussenhage en mevr. Wensink—Diezelhof.

1928

Vennik geeft ook een cursus op de openbare lagere school te Dalfsen, die werd bezocht door 18 leerlingen. De les werd bijgewoond door de burgemeester en de Rijks landbouwconsulent en door een twee hoofdige commissie van toezicht.

Tot tijdelijk onderwijzeres in de. nuttige handwerken aan do o. 1. scholen te Windesheim en Genne is benoemd mej. M. G. A. van Voorst te Voorst, terwijl in gelijke betrekking aan de o. i. school te, Wijthmen is benoemd mej. E. G. Vennik, in het volgend schooljaar is er een betrekking voor haar aan de huishoud- en industrieschool te Schiedam

1958
Afscheid van mejuffrouw ten Berge na 7 jaren werkzaam te zijn geweest .

±1960
Herman Dinkelberg gaat les geven aan de St. Jozefschool aan de Kroesenallee.

• Delfher, diverse oude kranten inzake.
• OA DC34 De geschiedenis van het onderwijs in Nederland
• Een korte geschiedenis van het onderwijs, Onderwijsmuseum Dordrecht.
• Geschiedenis van de Sint Cyriacusparochie Hoonhorst-Dalfsen.
• Wikepedia schoolwet
• Geschiedenis in het kort van de parochie Herfte-Wijthmen, uitgave juni 1987.

Fotomateriaal met nummering van de foto’s

1. Klaslokaal van dorpsschool (Wikepedia)
2. Groepjes leerlingen in de 19^e eeuw (een korte geschiedenis van het onderwijs in Nederland, onderwijsmuseum Dordrecht)
3. Klassenfoto openbare school (Elshofbode.nl en Wijthmen.nl) De foto is wellicht later genomen dan tussen 1900-1904 zoals de Elshofbode aangeeft, waarschijnlijk tussen 1907 en 1911 toen Feberwee een aanstelling had als hoofd der school.
4. School Hoonhorst (ingekleurde foto Geschiedenis van de Sint Cyriacusparochie Hoonhorst-Dalfsen)
5. Klassenfoto openbare school. (Elshofbode.nl)
6. Klassenfoto katholieke school (Elshofbode.nl)
7. Schoolgebouw (ingekleurde foto Geschiedenis van de Sint Cyriacusparochie Hoonhorst-Dalfsen)
8. Schoolplein (archief Hülsmann)
9. Schoolplein met gebouw (archief fam. Dinkelberg)
10. Gang schoolgebouw (archief fam. Dinkelberg)
11. Klassenfoto katholieke school (Facebook27-12-2017 Hennie Holterman)
12. Echtpaar Bisschop, aangepaste en ingekleurde foto (Facebook 27-12-2017 Hennie Holterman)
13. De bokkenwagen (archief fam. Dinkelberg)
14. Splitsing Kroesenallee-Erfgenamenweg ingekleurde foto (archief Geesje Bouwhuis Bekedam -Facebook 05-02-2017)

Opmerking:

We proberen zoveel mogelijk alle betrokkenen die op enigerlei wijze hebben bijgedragen aan dit artikel te benoemen. Hoewel van diverse onderdelen het eigendomsrecht niet kon worden achterhaald kan een ieder die van mening is enig recht te kunnen ontlenen aan de inhoud van dit artikel contact met ons opnemen. We kunnen dan uw naam vermelden of het onderdeel op uw verzoek onmiddellijk verwijderen van de site .Uw privacy willen wij altijd garanderen, echter op sommige gedeeltes van deze site worden namen van enkele personen geplaatst. U kunt ons altijd aangeven indien U dit niet wenselijk acht. Wij zullen dan uw naam direct van deze site verwijderen.

Heeft u bij het lezen van bovenstaande teksten onjuistheden geconstateerd zowel inhoudelijk als tekstueel dan houden wij ons graag aanbevolen voor deze opmerkingen. Heeft U misschien aanvullingen op dit artikel, ook dan houden wij ons aanbevolen.

Via de site linksonder kunt U uw opmerkingen aan ons doorgeven. Onze dank hiervoor.